مذاکرات اخیر ایران و آمریکا در رم با تمرکز بر رفع تحریمها و مهار برنامه هستهای تهران، در میانه تهدیدات نظامی و فشارهای داخلی در دولت ترامپ پیگیری شد. در حالیکه برخی مقامات آمریکایی مخالف حمله نظامیاند، اسرائیل خواهان اقدام فوری است. ترامپ تاکتیک «صلح از طریق قدرت» را دنبال میکند، اما اختلافنظرها و حذف موضوع موشکی از مذاکرات، چشمانداز توافقی پایدار را با تردیدهای جدی مواجه کرده است.
عملیات نظامی گسترده اسرائیل در سوریه، با هدف بازتعریف امنیت مرزهای شمالی و جلوگیری از دستیابی گروههای مسلح به تسلیحات پیشرفته، نشاندهنده راهبردی بلندمدت و از پیش برنامهریزیشده است. هرچند اسرائیل برای تضعیف توان نظامی سوریه تلاش کرده است، این تحرکات با واکنش شدید کشورهای منطقه و جامعه بینالمللی روبهرو شده است.
سقوط بشار اسد و قدرتگیری هیئت تحریر الشام، تغییرات ژئوپلیتیکی عمدهای در خاورمیانه ایجاد کرده و نگرانیهایی درباره بیثباتی منطقهای، ظهور مجدد افراطگرایی و سرایت بحران به کشورهای همسایه برانگیخته است. کشورهای عربی با احتیاط به این تحولات واکنش نشان داده و خواستار گذار سیاسی منظم مطابق با قطعنامه ۲۲۵۴ سازمان ملل شدهاند.
سقوط بشار اسد به درسی مستقیم اشاره دارد: ضعف فزاینده روسیه. مسکو بیش از نیم قرن حامی سوریه بوده است. سوریه آخرین مشتری بزرگ روسیه در خاورمیانه بود. مسکو در دهه گذشته مقادیر زیادی خون و ثروت صرف حمایت از اسد کرده بود. از دست دادن آن موقعیت به معنای تبدیل شدن به چیزی است که باراک اوباما با تحقیر به آن اشاره کرده بود؛ "قدرت منطقهای.
هیچ کشوری در خاورمیانه بیشتر از سوریه منفجر نمیشود. هرچه در سوریه اتفاق بیفتد، در سوریه نمیماند. به این دلیل که سوریه هم به عنوان یک عنصر کلیدی و هم به عنوان یک میکروکوزم (نمونه کوچک شده) از کل خاورمیانه عمل میکند. به عنوان یک عنصر کلیدی، وقتی فرو میریزد، اثرات آن در تمام جهات پخش میشود.
متفکر برجسته روابط بینالملل و استاد دانشگاه شیکاگو در پاسخ به سوالی درباره کمک روسیه و ایران به دولت سوریه در برابر شورشیان گفت: «تهران و مسکو به اسد دربرابر ناتوانی ارتش او هشدار داده بودند. اما با توجه به ناتوانی ارتش سوریه دربرابر شورشیان، ایران و روسیه نمیتوانستند بهجای آنها بجنگند.»
شواهد فزایندهای نشان میدهد که روسیه پیش از انتخابات ایالات متحده در ۵ نوامبر، حملات خود به اوکراین را تشدید کرده است.
ناظر به بیانات رهبر معظم انقلاب، جمهوری اسلامی ایران که همواره بهطور اصولی بر حفظ استقلال و تمامیت ارضی سوریه تأکید داشته و در تحولات اخیر هوشمندانه برخورد کرده، باید تحولات غرب آسیا را با دقت و بدون غفلت، رصد کرده و عوامل میدان و دیپلماسی در یک هماهنگی راهبردی، تهدیدها و فرصتهای آینده را بررسی و طی مشورت با نخبگان، متحدانه، تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده و منافع ملی نظام را تامین نمایند.
چالش انتقال قدرت پس از سقوط بشار اسد باعث شده که تجربه حکمرانی شورشیان در استان ادلب مورد توجه قرار بگیرد.
ابوحسن حموی از رهبران هیئت تحریرالشام است که توانست کمپین نظامی یکپارچهای، شامل یک واحد تخصصی پهپادی را علیه حکومت اسد ایجاد کند.
حالا شام به میدان رویارویی قدرت های فرامنطقه ای تازه تر تبدیل خواهد شد و همزمان بستر برای رقایت میان تهران و آنکارا هموارتر می شود؛ دو بازیگری که پیشتر در حوزه های جغرافیایی مختلف درگیر رقبات در خفا بودند.