تهران و واشنگتن قرار است روز شنبه مذاکرات غیرمستقیمی را در مسقط آغاز کنند؛ گفت‌وگوهایی که پس از تبادل پیام‌هایی محرمانه با وساطت عمان برنامه‌ریزی شده است. اما بی‌اعتمادی عمیق همچنان سایه‌ای سنگین بر این مذاکرات انداخته که محور اصلی آن‌ها برنامه هسته‌ای ایران است.
مذاکرات پیش رو پس از مجموعه‌ای از ارتباطات پشت‌پرده میان دو طرف و با میانجی‌گری مسقط تنظیم شده است.
آغاز این روند با پاسخ ایران به نامه‌ای از سوی رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، خطاب تهران در ماه گذشته کلید خورد.
منابعی که نخواستند نام‌شان فاش شود، گفته‌اند وزارت امور خارجه ایران در تاریخ ۲۷ مارس پاسخ خود را به عمان تحویل داد و از این کشور خواست تا پیام را به دولت آمریکا منتقل کند.
یکی از این منابع اظهار داشت: «همین که ایران تصمیم گرفت به جای نادیده گرفتن پیام ترامپ، پاسخی ارسال کند، به شکستن بن‌بست دیپلماتیک کمک کرد و زمینه را برای آغاز جدی مذاکرات غیرمستقیم فراهم ساخت.»
پس از ارسال پاسخ ایران، تهران پیامی از سوی ایالات متحده دریافت کرد که نشان می‌داد واشنگتن آماده است مذاکرات را در اسرع وقت آغاز کند.
نگرانی ایران نسبت به دامنه مذاکرات
در پیام ایران نیز آمادگی برای ورود به گفت‌وگوهای غیرمستقیم اعلام شده بود. با این حال، مقامات ایرانی همچنان نسبت به نیت واقعی آمریکا بدبین هستند.
مقامات ایران نسبت به دستیابی به پیشرفتی محسوس در مذاکرات خوش‌بین نیستند. آن‌ها نگران‌اند که آمریکا قصد داشته باشد دامنه مذاکرات را فراتر از موضوع هسته‌ای گسترش دهد – موضوعی که تهران قاطعانه آن را رد کرده است.
یک مقام ارشد ایرانی در این‌باره گفت: «ترامپ به‌دنبال یک توافق جدید است: پایان دادن به نفوذ منطقه‌ای ایران، برچیدن برنامه هسته‌ای، و توقف فعالیت‌های موشکی. این‌ها برای تهران غیرقابل پذیرش هستند. دفاع ما قابل مذاکره نیست.»
در حالی که آمریکا ترجیح می‌دهد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، روز سه‌شنبه بار دیگر تأکید کرد که تهران در حال حاضر تنها مذاکرات غیرمستقیم را می‌پذیرد و علت این تصمیم را فشارها و تهدیدات واشنگتن عنوان کرد.
او در گفت‌وگو با خبرگزاری رسمی ایرنا گفت: «مذاکرات غیرمستقیم می‌توانند تضمین‌کننده گفت‌وگویی واقعی و مؤثر باشند.»
عباس عراقچی قرار است ریاست هیئت ایرانی را در این مذاکرات برعهده بگیرد و استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه، سرپرستی تیم آمریکایی را خواهد داشت. بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، نقش میانجی را ایفا خواهد کرد.
یکی از منابع مطلع از برنامه‌ریزی‌های آمریکا تأیید کرده که این گفت‌وگوها عمدتاً ماهیتی سیاسی و فراگیر دارند و جنبه فنی نخواهند داشت.
تهران به‌دنبال دریافت تضمین‌هایی است که هرگونه توافق احتمالی بر پایه توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) باشد، حقوق هسته‌ای ایران را حفظ کند و مانع از گسترش موضوعات مذاکراتی به حوزه‌های دیگر شود.
مقامات ایرانی همچنین تصریح کرده‌اند که تنها در صورتی به مذاکره رودررو فکر می‌کنند که آمریکا نخست با اقدامی مشخص و با حسن نیت، مانند رفع برخی تحریم‌ها یا آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران، گامی مثبت بردارد.
حمایت روسیه از گفت‌وگو در بحبوحه تنش‌ها
روسیه نیز از گفت‌وگوهای مستقیم و غیرمستقیم میان ایران و آمریکا به‌عنوان راهی برای کاهش تنش‌ها حمایت کرده است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، تأیید کرد که «برخی تماس‌ها» در عمان برنامه‌ریزی شده‌اند.
در همان روز، مجلس دومای روسیه توافق‌نامه مشارکت راهبردی ۲۰ ساله با ایران را تصویب کرد، اقدامی که نشانه‌ای از تعمیق روابط میان دو کشور تلقی می‌شود.
دونالد ترامپ نیز روز دوشنبه در کنفرانس خبری مشترک با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تأکید کرد که ترجیح می‌دهد مسیر دیپلماسی را دنبال کند تا رویارویی.
او گفت: «فکر می‌کنم همه موافق هستند که دستیابی به توافق بهتر از رفتن به‌سوی راه‌حل‌های واضح است؛ و صادقانه بگویم، من تمایلی به ورود به آن مسیر ندارم. اسرائیل هم اگر بتواند، از آن اجتناب خواهد کرد.»
نتانیاهو، که سال‌هاست خواستار اقدام نظامی علیه برنامه هسته‌ای ایران است، اظهار داشت که راه‌حل دیپلماتیک می‌تواند پذیرفتنی باشد، اما تنها در صورتی که شامل برچیدن کامل برنامه هسته‌ای باشد – با اشاره به برنامه اتمی برچیده شده لیبی.
دور آتی مذاکرات که قرار است روز شنبه در عمان برگزار شود، به‌عنوان گفت‌وگوهایی «اکتشافی» توصیف شده که هدف آن تعیین دستورکار احتمالی برای مذاکرات بعدی است. منابع ایرانی گفته‌اند که تهران نشانه‌هایی مثبت از چارچوب مذاکرات دریافت کرده، اما تا آغاز رسمی گفت‌وگوها، با احتیاط به موضوع می‌نگرد.
منابع ایرانی همچنین گفته‌اند که ایران برای گفت‌وگو درباره کاهش تنش‌های منطقه‌ای آمادگی دارد، اما نه به بهای منافع راهبردی یا اتحادهای منطقه‌ای‌اش.
یکی از مقامات ایرانی در این‌باره گفت: «ما اجازه نخواهیم داد سیاست‌ها و شراکت‌های منطقه‌ای‌مان زیر سوال برود.»
منبع: اکوایران به نقل از العربی الجدید
ثبت دیدگاه