در بازه زمانی حساس، تهران نامه‌ای از دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا دریافت کرد که شامل شرایطی جدید برای نشستن بر سر میز مذاکرات بود.
اظهارات رسمی ایران درباره پاسخ به نامه منتشر و تاکید شد که موضع اتخاذ شده نشان دهنده سیاست محتاطانه‌ای است که بر اساس بررسی دقیق از محتوای نامه امریکا شکل گرفته است.
سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، ضمن اشاره به اینکه پاسخ رسمی ایران به این نامه ارسال شده بیان کرد مضمون این نامه شامل شرح مفصلی از موضع ایران و تحلیلی از وضعیت کنونی است. عراقچی با اشاره به وجود تهدیدات در نامه امریکا اعلام کرد ایران به گونه‌ای متناسب به نامه پاسخ داده و درهای دیپلماسی هنوز بسته نشده است. وی تاکید کرد سیاست تهران همچنان مبتنی بر مخالفت با مذاکره مستقیم در شرایط فشار حداکثری است و هرگونه مذاکره باید بر اساس اصول برابری و احترام متقابل انجام شود.
از طرفی دیگر محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران ضمن تاکید بر اینکه نامه ترامپ دربرگیرنده هیچ گونه پیشرفت جدی درباره رفع تحریم‌ها نبوده بیان کرد رفتار امریکا قلدری است.
با وجود تردیدهایی پیرامون قصد واشینگتن برای دستیابی به یک راه حل واقعی این سخنان نشان می‌دهد ایران از برخورد امریکا در خصوص این پرونده ناراضی است.
همزمان علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران با اشاره به اینکه پاسخ ایران به نامه امریکا با دقت و به واسطه دستگاه‌های مربوطه آماده شده است تاکید کرد تهران مخالف مذاکره غیرمستقیم با واشینگتن نیست به شرطی که در چارچوب برابری و احترام متقابل انجام شود.
لاریجانی با ابراز امیدواری نسبت به دستیابی به نتایج مثبت در مذاکرات، تاکید کرد: کسی که بخواهد کاری انجام دهد، اینقدر حرف نمی‌زند.
پیام امریکا و پس از آن واکنش‌های ایران نشان دهنده پیچیدگی وضعیت دیپلماتیک میان دو طرف است. تهران از مذاکرات استقبال می‌کند اما تنها در صورتی که این مذاکرات تحت شرایط خاص و بدون فشار یا تهدید انجام شود. از سوی دیگر ایران می‌کوشد میان احتیاط و آمادگی برای پذیرش فرصت‌های گفت‌وگو تعادل برقرار کند. تهران تاکید می‌کند هر گونه پیشرفت دیپلماتیک باید بر اعتماد متقابل و تفاهم واضح و روشن مبتنی باشد.
فؤاد ایزدی، استاد مطالعات امریکا در دانشگاه تهران در گفت‌وگو با این پایگاه خبری بیان کرد ایران تجربه موفقی در مذاکره با امریکا نداشته است و این مذاکرات در قالب برجام دو سال به طول انجامید و توافقی محقق شد اما در نهایت دولت باراک اوباما، رئیس جمهور اسبق امریکا به طور کامل به تعهدات خود عمل نکرد و پس از آن ترامپ آمد و از توافق خارج شد.
ایزدی بر این باور است که فضای کنونی در واشنگتن نه فضای مذاکره بلکه بیشتر به شیوه‌ای از تحمیل و تهدید شباهت دارد. به این ترتیب ایران آماده مذاکره تحت فشار و تهدید نیست و مقامات ایران این را به وضوح اعلام کردند که تجربه پیشین مذاکره با واشنگتن ناموفق بوده است.
وی اشاره کرد درگیری میان تهران و واشنگتن پیامد‌های گسترده‌ای نه تنها برای هر دو کشور، بلکه برای کشورهای همجوار نیز خواهد داشت. در همین راستا ایران در پی این نیست که تمامی کانال‌های ارتباطی را قطع کند یا هر گونه امکان انتقال پیام‌ها را ببندد و مسدود کند.
ایزدی این امر را دلیل صحبت از مذاکرات غیر مستقیم دانست و گفت اگر کشورهایی مانند امارات، عمان، روسیه یا هر کشور دیگری احساس کند که می‌تواند کمک یا مشکلی را حل کند، ایران آن را رد نمی‌کند.
بنابر اعلام این استاد دانشگاه، علت عدم ورود تهران به مذاکرات مستقیم، تجربه‌های منفی پیشین با طرف مقابل است. با این وجود اگر طرف سومی خواهان میانجیگری یا کمک کردن است به ویژه از کشورهایی که با ایران روابط خوب و عمیقی دارند، تهران آن را رد نمی‌کند.
ایزدی در ادامه گفت نامه ایران با برخی نکات ارسال شد. ایران باید به نامه امریکا پاسخ می‌داد و موضع خود را روشن می‌کرد. این امر صورت گرفت و ایران با اینکار وضعیتی میانه ایجاد کرده که نه به معنای قطع کامل ارتباطات است و نه به معنای ورود به مذاکرات مستقیم.
ایزدی گفت که اولین گام برای هر دو کشوری که در تلاش برای حل مشکلات خود هستند، کاهش شدت لفاظی‌ها نسبت به طرف مقابل است. وی در ادامه افزود این در دیپلماسی یک اصل طبیعی است.
بنابر اعلام وی از جانب امریکا این رویکرد وجود ندارد. این کشور زبان تهدید را انتخاب کرده که نشان می‌دهد که واشنگتن به دنبال مذاکره واقعی نیست چراکه از روش‌های دیپلماتیک مرسوم استفاده نمی‌کند و تحرکات آن بیشتر با اهداف رسانه‌ای و تبلیغاتی آمیخته شده است.
ایزدی بیان کرد ایران نمی‌خواهد این فرصت را به امریکا بدهد تا از این تبلیغات رسانه‌ای استفاده کند و به همین دلیل ایران پاسخ به این پیام را داده است چرا که عدم پاسخ می‌توانست به طرف مقابل این بهانه را بدهد که بگوید برای مذاکره تلاش کرده اما پاسخی دریافت نکرده است.
این استاد تاکید کرد تهران همچنین نمی‌خواهد تمامی کانال‌های ارتباطی را ببندد و وارد فرآیندی شود که در نهایت هیچ نتیجه مثبتی از آن حاصل نشود.
از طرفی مصطفی نجفی، استاد علوم سیاسی بر این باور است که امکان انجام مذاکرات غیر مستقیم میان ایران و امریکا همچنان وجود دارد و تهران در مرحله اول مذاکرات مستقیم را رد کرد اما موافق مذاکره غیر مستقیم بوده است.
نجفی افزود پاسخ ایران به نامه امریکا دارای نکته‌ای محوری بوده است که ایران تاکتیک مذاکره غیر مستقیم را اتخاذ و موقتاً مذاکره مستقیم را رد کرده است. این امر سؤالی اساسی درباره ترجیح این رویکرد مطرح می‌کند.
بنا بر اعلام وی این سؤال در سطح‌های مختلف برای تصمیم‌گیری در ایران بررسی و نظر طرفداران مذاکره غیر مستقیم غالب شده است و مخالفان مذاکره مستقیم بر این باورند که مرحله اول بنا بر چند دلیل نیازمند مذاکرات غیر مستقیم است.
این افراد بر این باورند که پیش از مذاکرات مستقیم باید دستور کار مذاکرات مشخص شود به طوری که به جای آنکه مسائل اضافی مانند پرونده‌های منطقه‌ای و برنامه‌های موشکی بر آن تحمیل شود که منجر به پیچیدگی می‌شود، بر موضوعی اصلی و مشخص متمرکز باشد.
اینها معتقدند نباید به ترامپ به صورت رایگان امتیاز داد چراکه ورود به مذاکرات مستقیم در بحبوحه سیاست فشار حداکثری یعنی تضعیف موضع ایران.
مخالفات مذاکرات مستقیم بر این باورند که ایران از لحاظ شرایط داخلی آمادگی مذاکره مستقیم را ندارد.
بنا بر باور این افراد به جای ورود به مذاکرات مستقیم با سرعت بالا که ممکن است مسائل به خوبی مورد بررسی قرار نگیرد، مذاکرات غیر مستقیم این امکان را می‌دهد تا زمان بیشتری برای بررسی مسائل داده شود.
طرفداران مذاکرات غیر مستقیم این نوع مذاکره را مقدمه‌ای برای مذاکرات مستقیم به شمار می‌آوردند و معتقدند که درصورت موفقیت، پس از آن می‌توان وارد مذاکرات مستقیم شد.
اما از سوی دیگر نجفی تصریح اظهار داشت که طرفداران مذاکرات مستقیم معتقدند این دست مذاکرات برای تحقق منافع ملی موثرتر عمل می‌کند چرا که از این طریق می‌توان اختلافات را حل و اعتماد میان دو طرف را سریعتر و واضحتر تقویت کرد.
وی گفت در روزهای پیش‌رو مشخص خواهد شد که واشینگتن چطور به موضع ایران پاسخ خواهد داد و آیا پاسخ تهران به کاهش تنش یا تشدید آن کمک خواهد کرد.
متبع: دیپلماسی ایرانی به نقل از الجزیره
ثبت دیدگاه