ناتو بدون آمریکا؛ اروپا نمی‌تواند یا نمی‌خواهد؟

اروپا به این واقعیت جدید چشم دوخته است که آیا آمریکا به عنوان ستون اصلی ناتو که نزدیک به ۸۰ سال امنیت این قاره را تضمین کرده، ممکن است دیگر مانند گذشته حضور نداشته نباشد.

به نوشته سی ان ان، برخورد خشمانه ترامپ با ولودیمیر زلنسکیرئیس‌جمهوری اوکراین، تمایل او به سمت روسیه و اظهارات اخیرش در مورد عدم دفاع از اعضای اروپایی ناتو در صورت پرداخت نکردن هزینه‌های دفاعی خود، این پرسش را ایجاد کرده که آیا آمریکا بزرگترین شریک امنیتی قابل اعتماد اروپا در برهه‌ای خطرناک از زمان جنگ جهانی دوم به این سو بشمار می رود یا خیر؟

نویسنده این مطلب با تاکید بر این نکته که ناتو با بیش از یک میلیون سرباز و تسلیحات مدرن از ۳۱ کشور دیگر، بدون آمریکا بسیار توانمند است، افزود: بر اساس داده های ائتلاف ناتو، آمریکا و آلمان هر یک با نزدیک به ۱۶ درصد بزرگترین تامین کندگان بودجه نظامی این پیمان هستند. پس از این دو کشور انگلیس با ۱۱ درصد و فرانسه با ۱۰ درصد در رتبه های بعدی قرار دارند. از همین رو تحلیلگران معتقدند که جبران نبود واشنگتن در ناتو برای اروپا کار چندان دشواری نیست.

بن شریر مدیر اجرایی مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک (IISS) در مصاحبه ای با سی ان ان و سایر روزنامه نگاران در اواخر ماه فوریه (اوایل اسفند) گفت: «اگر کشورهای اروپایی متحد شوند و تجهیزات مناسب خریداری کنند، می توانند یک بازدارنده جدی متعارف و هسته ای در برابر روسیه ایجاد کنند».

این تحلیلگر افزود: «اروپا به تنهایی ظرفیت جمع آوری منابع و تجهیزات برای دفاع را دارد، اما سوال این است که آیا تمایل هم دارد؟» شریر سپس با مهم خواندن این پرسش تشریح کرد: «در طول بیش از ۷۵ سال و ۱۴ دولت مختلف در آمریکا، ایالات متحده، از جمله دولت اول ترامپ، همچون تار و پود یک پارچه این اتحاد را حفظ کرده است».

سی ان ان یادآور شده است: نیروهای آمریکایی در طول جنگ سرد، در اروپا همچون یک عامل بازدارنده در برابر هرگونه جاه طلبی شوروی حضور داشتند. واشنگتن تا همین تاریخ ۲۰ ژانویه (یکم بهمن ماه) و روی کار آمدن دوباره ترامپ هم پیشتاز کمک به اوکراین بود. اما اکنون تحلیلگران معتقدند که دهه ها اتحاد فراآتلانتیک ممکن است در روزهای اخیر به پایان رسیده باشد.

دن فراید کارشناس ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک و دستیار پیشین وزیر امور خارجه آمریکا در امور اروپا در این خصوص توضیح داد: «نشست جنجالی ترامپ با زلنسکی در اتاق بیضی شکل کاخ سفید و پس از آن توقف کمک‌های آمریکا به کی‌یف، نه فقط گسست در روابط با اوکراین، که شکافی عمیق تر را به نمایش گذاشت».

جان لاف از مقامات سابق ناتو و عضو کنونی اندیشکده انگلیسی چتم هاوس، معتقد است: «به سادگی می توان احساس کرد که آمریکا در حال حاضر اروپا را بیشتر یک رقیب می بیند تا متحد».

موریتز گریفراث محقق ارشد موسسه تحقیقات جهانی ویلیام و مری، سال گذشته در مقاله ای با همین محور نوشت: «به محض آنکه متحدان واشنگتن توجیه شوند که دیگر نمی توان به توانایی های آمریکا برای دفاع از اروپا فشار بیاورند، برای جبران این کاستی ها به سرعت وارد عمل خواهند شد».

دونالد توسک نخست وزیر لهستان به عنوان یکی از کشورهای عضو ناتو که در همسایگی اوکراین است، در اظهاراتی به تازگی اعلام کرد که روند عدم اتکا به آمریکا آغاز شده است. وی پیش از نشست اتحادیه اروپا در هفته گذشته گفت: «اروپا به عنوان یک کل به درستی می تواند در هر رویارویی نظامی، مالی و اقتصادی با روسیه پیروز شود، ما قدرتمندتر هستیم. فقط باید شروع به باور آن کنیم. و امروز به نظر می رسد که این اتفاق در حال رخ دادن است».

اروپا چه تجهیزاتی دارد؟

سی ان ان در این بخش با اشاره به منابع و تجیزات نظامی اروپایی های عضو ناتو آورده است: ترکیه با ۳۵۵ هزار و ۲۰۰ پرسنل نظامی فعال، پس از آمریکا بزرگترین نیروهای مسلح ناتو را دارد. پس از آن فرانسه با ۲۰۲ هزار و ۲۰۰، آلمان با ۱۷۹ هزار و ۸۵۰ نفر، لهستان ۱۶۴ هزار و ۱۰۰ نفر نیرو، ایتالیا با ۱۶۱ هزار و ۸۵۰، انگلیس با ۱۴۱ هزار و ۱۰۰، یونان با ۱۳۲ هزار نفر و اسپانیا با ۱۲۲ هزار و ۲۰۰ نیرو در رتبه های بعدی قرار دارند.

در این میان تا ژوئن ۲۰۲۴ (تیر ۱۴۰۲) نزدیک به ۸۰ هزار سرباز آمریکایی، در پایگاه‌های ناتو در اروپا مستقر شده بودند که بیشتر آنها در آلمان، ایتالیا و انگلیس حضور داشتند.

در خصوص تجهیزات نیز براساس آمار موجود، در حالیکه روسیه تنها یک ناو هواپیمابر قدیمی دارد، انگلیس دارای دو ناو مدرن است. ضمن آنکه فرانسه، ایتالیا و اسپانیا نیز دارای کشتی های آبی خاکی بوده که قابلیت پرتاب جت های جنگنده را دارا هستند.

این رسانه در ادامه با برشمردن تعداد جت‌های جنگنده، تانک ها و سایر تجهیزات جنگی که کشورهای اروپایی دارا هستند، آورده است: به عقیده تحلیلگران حتی اگر ایالات متحده به طور کامل از اروپا خارج شود، زیرساخت های مهمی در آنجا دارد.

براساس اعلام سرویس تحقیقات کنگره، آمریکا دارای ۳۱ پایگاه دائمی در اروپا است که این پایگاه ها دارای تاسیسات دریایی، هوایی، زمینی و فرماندهی و کنترل هستند که در صورت خروج واشنگتن از ناتو، این تجیزات در دسترس کشورهای میزبان قرار می گیرد.

سی ان ان در پایان خاطرنشان کرده است که برخی تحلیلگران امیدوارند صحبت در مورد خروج ایالات متحده از ناتو تنها توپ و تشر ترامپ به متحدان اروپایی برای وادار کردن آنها به پرداخت هزینه های دفاعی بیشتر باشد.